Tôi đối đầu với 'thủ phạm' khét tiếng gây đột quỵ

Tôi là bác sĩ Nguyễn Bá Hồng Phong, công tác tại khoa Can thiệp mạch thần kinh, Viện Thần kinh, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108. Từng yêu thích tim mạch khi còn là sinh viên, nhưng cơ duyên đưa tôi đến với can thiệp mạch thần kinh. Trùng hợp thay, hôm nay, Ngày Đột quỵ Thế giới (29/10) cũng là ngày sinh nhật tôi - như một định mệnh sắp đặt.

Khi mới vào nghề, tôi từng nghĩ đơn giản rằng bệnh nhân đột quỵ chỉ cần được can thiệp trong "giờ vàng - 6 tiếng" là có thể cứu sống. Nhưng khi học sâu hơn, tôi mới hiểu rằng phía sau còn là cả một thế giới kiến thức phức tạp về cơ chế bệnh sinh, huyết động, diễn biến lâm sàng và cận lâm sàng.

Sau giờ mổ, tôi thường quan sát bệnh nhân tập luyện và phục hồi. Những lúc này, tôi lại càng thấm thía giá trị của sự "thấu hiểu" trong y khoa. Những lời dạy của các thầy luôn là điều tôi mang theo. Đặc biệt, PGS.TS Lê Văn Trường (Phó Giám đốc Bệnh viện) và TS Nguyễn Trọng Tuyển (Chủ nhiệm khoa Can thiệp mạch Thần Kinh) đã thành kim chỉ nam trong suốt hành trình nghề nghiệp của tôi. Các thầy không chỉ truyền đạt thuần túy thao tác kỹ thuật, mà còn giúp tôi nhìn sâu vào bản chất của bệnh lý, để biết lý do đằng sau mỗi quyết định điều trị là gì.

Tôi vẫn nhớ mãi lời thầy Trường nói: "Đây là chuyên ngành gian khổ, tiếp xúc tia X mỗi ngày, phải chấp nhận nhiều năm cống hiến mà chưa chắc nhận lại tương xứng. Nghề này không chỉ đòi hỏi kỹ thuật mà còn cần năng khiếu, sự kiên định và lòng tận tâm".

Áp lực lớn nhất là những lúc 2-3 bệnh nhân cấp cứu đột ngột đổ về cùng một lúc. Khi đó, không còn phân biệt ca trực hay không ca trực - tất cả bác sĩ trong khoa đều phải có mặt. Can thiệp mạch máu thần kinh là một ngành đặc thù và có tính chất cấp cứu cực kỳ cao. Đơn giản là chúng tôi không có khái niệm ngày đêm.

Nhịp độ làm việc của khoa Can thiệp mạch máu thần kinh có thể gọi là khốc liệt. Mỗi ngày của chúng tôi thường bắt đầu từ 6h30 sáng để chuẩn bị hồ sơ và thăm khám. Sau đó là can thiệp liên tục, kéo dài đến khoảng 20h tối. Tính trung bình, chúng tôi thực hiện 8-12 ca mỗi ngày, tương đương với khoảng 3.000 bệnh nhân mỗi năm.

Ca can thiệp đầu tiên, cũng là ca mở màn cho một ngày dài, là trường hợp đầy thách thức. Bệnh nhân là nam giới 58 tuổi, quốc tịch Hàn Quốc, nhập viện với chẩn đoán chảy máu dưới nhện ngày thứ 8. Tình trạng của ông đặc biệt nguy hiểm bởi túi phình mạch não. Việc chuyển bệnh nhân lên can thiệp kịp thời là bắt buộc, nhằm mục tiêu ngăn ngừa nguy cơ vỡ tái phát -biến chứng có tỷ lệ gây tử vong cực kỳ cao.

Trong ca can thiệp, tôi tỉ mỉ luồn catheter vào lòng mạch, sau đó chụp mạch não để đánh giá tổn thương và tiến hành nút túi phình. Thông thường, ca này chỉ kéo dài khoảng 1 giờ. Nhưng với những trường hợp phức tạp, thời gian can thiệp có thể kéo dài tới 2-4 giờ, đòi hỏi sự tập trung tuyệt đối.

Trong suốt quá trình can thiệp, yếu tố then chốt là sự phối hợp chặt chẽ của toàn bộ ê-kíp, cả bên trong và ngoài phòng mổ. Mỗi người một vai trò: người chuyên theo dõi hình ảnh tổng thể, người tập trung thao tác trực tiếp. Sự đồng bộ này giúp chúng tôi xử lý kịp thời mọi biến chứng (như co thắt hay chảy máu tái phát), đảm bảo an toàn tối đa cho tính mạng bệnh nhân.

Trong cấp cứu đột quỵ, mọi thứ đều diễn ra trong 'cuộc đua với thời gian' đúng nghĩa. Khi chúng tôi cứu sống được một bệnh nhân, đặc biệt là thoát khỏi cửa tử, niềm vui và sự tự hào mang lại là không gì có thể sánh được. Đó là động lực lớn nhất. Tất nhiên, không phải ca nào cũng thuận lợi. Khó khăn nhất là với bệnh nhân lớn tuổi, có nhiều bệnh nền hoặc tổn thương giải phẫu phức tạp.

Trước mỗi ca, tôi luôn chuẩn bị nhiều phương án dự phòng cho mọi tình huống. Dù thời gian gấp gáp, nhưng không phải lúc nào nhanh cũng là đúng. Có những lúc, điều quan trọng nhất là giữ bình tĩnh để đưa ra quyết định chính xác.

Đây là cụ ông 76 tuổi từng bị vỡ động mạch cảnh - mạch máu lớn nuôi não - gây khối phình rất lớn. Nhờ can thiệp kịp thời, cụ đã hồi phục tốt, đã có thể nói chuyện. Nhìn thấy cụ ông bình an sau khi giành giật mạng sống, đó là niềm hạnh phúc, nhẹ nhõm nhất đối với chúng tôi.

Chị Nga (35 tuổi), một trong những bệnh nhân trẻ tuổi tại đơn vị chúng tôi. Suốt năm năm, chị chỉ xem tiếng ù tai là bệnh vặt. Nhưng khi khám chuyên sâu, đó lại là dị dạng dò động tĩnh mạch não - một 'quả bom nổ chậm' vô hình có thể gây đột quỵ bất cứ lúc nào. May mắn, chị được can thiệp kịp thời, hồi phục tốt và sớm được xuất viện. Đây là minh chứng cho thấy chúng ta đừng bao giờ chủ quan với những dấu hiệu nhỏ nhất của cơ thể.

Sau khi can thiệp, cuộc chiến của bệnh nhân đột quỵ chưa kết thúc. Họ cần tiếp tục điều trị nội khoa và phục hồi chức năng để giành lại cuộc sống trọn vẹn. Tại đây, các kỹ thuật viên sẽ căn cứ tình trạng hiện tại để đưa ra các bài tập cá nhân hóa phù hợp, giúp người bệnh nâng cao chất lượng cuộc sống và đặc biệt là thúc đẩy tốc độ hồi phục của não bộ.

Hiện tại, khoa Phục hồi chức năng đang tiếp nhận khoảng 50-60 bệnh nhân mỗi ngày, trong đó hơn một nửa là các ca đột quỵ. Điều đáng chú ý và báo động nhất là: số lượng ca đột quỵ ở người trẻ tuổi đang ngày càng gia tăng - một xu hướng cần được cảnh báo mạnh mẽ.

Trong hành trình hồi phục sau đột quỵ hay can thiệp mạch máu thần kinh, sự kiên trì, chia sẻ, động viên là chìa khóa. Bức ảnh này ghi lại khoảnh khắc một kỹ thuật viên đang tận tâm hướng dẫn bệnh nhân thực hiện các bài tập vật lý trị liệu trên máy chuyên dụng.

Ông Trần Mạnh Hải (66 tuổi, Hà Nội) là một bệnh nhân đặc biệt của tôi. Hai năm trước, ông bất ngờ bị đột quỵ não. Dù được can thiệp kịp thời và xuất viện, di chứng để lại rất nặng nề: yếu liệt nửa người, đi lại khó khăn, cử động hạn chế. Hai tháng gần đây, ông quay lại bệnh viện để tập phục hồi chức năng, kiên trì từng ngày với hy vọng có thể tự bước đi trở lại.

Mỗi ngày, ông tập cùng kỹ thuật viên và robot - thiết bị hỗ trợ các bài tập thụ động, kháng lực và mô phỏng thực tế ảo, giúp kích thích vận động và phục hồi cơ thể hiệu quả hơn.

Trong khoảnh khắc đối mặt với “thủ phạm” đột quỵ, chúng tôi chiến thắng. Nhưng hành trình phục hồi sau đó chưa bao giờ dễ dàng. Máy móc có thể hỗ trợ, song ý chí sống và tình yêu thương của gia đình mới là “liều thuốc” giúp bệnh nhân từng bước trở lại với cuộc sống.