Vì sao trẻ thường mắc bệnh hô hấp khi giao mùa?

Giao mùa cũng là mùa cao điểm bệnh hô hấp ở trẻ em, tiêu biểu là cúm, viêm đường hô hấp trên… Theo thông tin từ Bộ Y tế, trung bình trẻ dưới 5 tuổi có thể mắc các bệnh viêm đường hô hấp 4-6 lần trong một năm, nhiều nhất vào thời điểm giao mùa. Đây không phải phản ứng tức thời của cơ thể trước sự thay đổi của thời tiết, mà là hệ quả của nhiều yếu tố từ môi trường bên ngoài đến đề kháng bên trong.

Bên ngoài, thời tiết “tiếp tay” để mầm bệnh phát triển

Giai đoạn chuyển mùa - nhất là khi bước vào mùa hè với nền nhiệt tăng cao, độ ẩm thay đổi do mưa nhiều, thường trùng khớp với thời điểm hoạt động mạnh mẽ của nhiều chủng virus gây bệnh hô hấp như cúm (Influenza virus), hợp bào hô hấp (RSV - thường gây bệnh viêm tiểu phế quản, viêm phổi…), Rhinovirus (gây cảm lạnh thông thường như ho, sổ mũi, đau họng, sốt nhẹ)… Trong khi đó, vì hệ thống điều hòa thân nhiệt vẫn còn non nớt, cơ thể trẻ rất dễ “sốc nhiệt” khi liên tục tiếp xúc với luồng không khí từ nóng sang lạnh, từ khô sang ẩm. Niêm mạc đường hô hấp vốn mỏng manh cũng trở nên khô rát, nhạy cảm, mất đi lớp bảo vệ tự nhiên.

Điều này được chứng minh trong nghiên cứu đăng trên PMC (tạp chí của Thư viện Y khoa Quốc gia Mỹ) có tên “Relative Humidity and Its Impact on the Immune System and Infections”. Nghiên cứu cho thấy độ ẩm quá cao (trên 70%) là môi trường thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn, nấm mốc và virus, đồng thời có thể ảnh hưởng đến tính chất của dịch nhầy đường hô hấp, làm giảm khả năng loại bỏ mầm bệnh. Ngược lại, độ ẩm quá thấp có thể gây khô và kích ứng đường hô hấp, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng. Nhiệt độ thấp thường đi kèm với không khí khô hơn, hoặc có thể gây co thắt đường thở, ảnh hưởng đến hoạt động của lông mao - vốn là phần quan trọng của hàng rào phòng thủ niêm mạc. Chính sự “rối loạn” tạm thời này đã mở cánh cửa để mầm bệnh dễ dàng xâm nhập cơ thể.

Thời tiết thay đổi khiến trẻ dễ mắc bệnh hô hấp.

Lý do đáng chú ý khác là khi thời tiết thay đổi, trẻ thường tập trung đông hơn trong không gian kín như lớp học, nhà trẻ. Điều này làm tăng nguy cơ lây truyền mầm bệnh qua đường giọt bắn. Một trẻ mắc bệnh có thể nhanh chóng lây lan cho cả nhóm thông qua ho, hắt hơi hoặc tiếp xúc trực tiếp.

Bên trong, đề kháng non nớt khó chống chịu

Trên thực tế, lý do cốt lõi khiến trẻ nhỏ trở thành đối tượng dễ bị tổn thương trong thời điểm giao mùa là hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Khác với người lớn đã có kháng thể từ những lần nhiễm bệnh trước đó, hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ vẫn trong quá trình học hỏi và “xây dựng ký ức” với tác nhân gây bệnh.

Cụ thể dưới 6 tháng tuổi, trẻ chỉ nhận miễn dịch thụ động từ mẹ qua sữa mẹ. Dưới 2 tuổi, khi miễn dịch nhận từ mẹ suy giảm, trẻ bắt đầu hình thành miễn dịch chủ động nhưng rất non nớt. Từ 2 đến 6 tuổi, trẻ bắt đầu hình thành trí nhớ miễn dịch nhưng chưa hoàn chỉnh. Nói cách khác, cơ thể con dưới 6 tuổi vẫn chưa trang bị đủ “vũ khí” để nhận diện và tiêu diệt virus, vi khuẩn. Đặc biệt, trẻ có sức đề kháng yếu, suy dinh dưỡng hoặc mới ốm dậy, càng khó chống chịu với mầm bệnh.

Cha mẹ có thể phòng bệnh giao mùa cho trẻ bằng cách tăng cường đề kháng từ bên trong.

Trong các bệnh giao mùa, cúm là bệnh có thể phòng ngừa bằng vaccine. Vì vậy, Trung tâm Phòng và kiểm soát bệnh tật của Mỹ (CDC) khuyến cáo mọi người nên đi tiêm phòng ngừa cúm hàng năm, nhất là trước thời điểm mùa cúm xảy ra. Ngoài cúm, để tránh nguy cơ mắc bệnh hô hấp ở trẻ nhỏ, cha mẹ nên chú ý tăng cường đề kháng cho con.

Bên cạnh thói quen vận động thường xuyên, chế độ dinh dưỡng cân đối và đa dạng là nền tảng giúp trẻ xây dựng hệ miễn dịch vững vàng. Đây cũng là giai đoạn mà các dưỡng chất tăng cường đề kháng cần được chú trọng, đặc biệt là thành phần được khoa học kiểm chứng về hiệu quả như lactoferrin - loại protein tự nhiên có nhiều trong sữa mẹ, đặc biệt sữa non. Theo nghiên cứu đăng trên Journal of Pediatrics, lactoferrin giúp ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn, virus gây bệnh đường hô hấp ở trẻ nhỏ. Cơ chế hoạt động của lactoferrin như lá chắn kép - vừa giành sắt để “bỏ đói” virus, vi khuẩn, vừa kích hoạt tế bào miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn. Đặc biệt, lactoferrin kết hợp kháng thể IgG sẽ tạo tác động hợp lực, giúp tăng cường đề kháng, góp phần phòng ngừa tác nhân gây bệnh hô hấp.

Cha mẹ cũng nên giữ nhà cửa vệ sinh, thông thoáng và khuyến khích trẻ vệ sinh mũi họng, rửa tay thường xuyên, tránh tiếp xúc với người mắc bệnh lý đường hô hấp.

Nutifood GrowPLUS+ Colostrum Lactoferrin chứa phức hợp đề kháng gồm lactoferrin, sữa non 24H, 2’-FL HMO và FOS, giúp trẻ tăng cường miễn dịch từ bên trong.

Bằng việc thấu hiểu cơ thể con và chủ động tăng cường đề kháng, cha mẹ có thể giúp trẻ nhỏ duy trì hệ hô hấp khỏe mạnh, vững vàng vượt qua mọi thay đổi của thời tiết.