14/11/2025 12:01
Xây dựng gia đình hạnh phúc, sinh đủ hai con là cách người trẻ góp phần vào phát triển bền vững cho TP và đất nước - Ảnh minh họa: Q.ĐỊNH
Năm 2024, tỉ suất sinh trung bình của một phụ nữ tại TP.HCM là 1,43 con. Con số từ báo cáo của chuyên ngành 
Thách thức dân số khi người trẻ kết hôn muộn và người càng giàu càng sinh ít conĐỌC NGAY
Theo một số nghiên cứu, những nguyên nhân dẫn đến mức sinh thấp tại TP.HCM có câu chuyện áp lực từ tìm việc làm, nhà ở, chi phí sinh hoạt, nuôi dạy và chăm sóc con cái... Xu hướng kết hôn muộn, sinh con muộn, sinh ít con và cả không muốn sinh con ngày càng tăng.
Nguyên nhân khác một phần do hạ tầng, dịch vụ (y tế, giáo dục, nhà ở, môi trường...) còn nhiều hạn chế, chưa như kỳ vọng của các cặp vợ chồng trong việc chăm sóc con cái tốt nhất.
Mức sinh thấp còn bị tác động bởi trình độ học vấn, điều kiện sống được cải thiện, thay đổi quan điểm sống của giới trẻ. Chưa kể tình trạng phá thai, tỉ lệ vô sinh gia tăng khiến nhiều gia đình không thể sinh con.
Bà Trần Thị Ngọc Yến, trưởng phòng dân số (Chi cục Dân số TP.HCM), chia sẻ kinh nghiệm tại một số quốc gia có mức sinh thay thế thấp cho thấy các chính sách khuyến sinh dù có chi phí đầu tư rất lớn nhưng hầu như không làm mức sinh tăng trở lại.
Các giải pháp này phải thật sự gắn với mong muốn, nhu cầu và tâm lý của các cặp vợ chồng trẻ.
Khảo sát nhanh năm 2024 của Chi cục Dân số TP.HCM phỏng vấn các cặp vợ chồng trẻ về mong muốn, nhu cầu để có thể sinh thêm con và sinh hai con trở lên đều nhận ý kiến mong muốn được hỗ trợ dựa trên bốn nhóm nhu cầu cơ bản: y tế, giáo dục, nhà ở, các hỗ trợ về kinh tế như miễn giảm thuế thu nhập cá nhân.
Gỡ tâm lý ngại kết hôn, ngại sinh con
Trước câu hỏi lựa chọn sinh một hay hơn hai con khi lập gia đình, khá nhiều bạn chọn chỉ sinh một. Bạn Nguyễn Phương Thảo (19 tuổi, phường An Nhơn) cho biết muốn sinh hai con vì nhu cầu của bản thân và dự tính khi về già, việc có hai con chia nhau chăm sóc cũng đỡ vất vả hơn.
Trong khi bạn Nguyễn Trần Ngọc Bích (22 tuổi, phường Cầu Kiệu) nói chưa sẵn sàng lập gia đình, sinh con bởi thấy cảnh vợ chồng anh trai nuôi hai con khá áp lực. Nhiều ý kiến khác tại diễn đàn chia sẻ phải khi nào đủ điều kiện về kinh tế mới dám sinh con.
Tuy nhiên thạc sĩ tâm lý học Nguyễn Hồng Ân cho rằng không có mẫu hình chung của gia đình trẻ và khuyên: "Đừng lên mạng xã hội để thấy mẫu hình các gia đình phải thế này thế kia rồi tự tạo áp lực cho bản thân".
Bác sĩ Hồ Mạnh Tường, cố vấn chuyên môn hệ thống đơn vị hỗ trợ sinh sản IVFMD (Bệnh viện Mỹ Đức), cũng nói các bạn trẻ cần cởi mở hơn trong việc chọn kết hôn và sinh con vì y tế, giáo dục hiện đã tốt hơn trước khá nhiều.
Còn theo ông Phạm Chánh Trung, những vấn đề làm người trẻ lo lắng khi nghĩ đến xây dựng gia đình, sinh con cũng không ngoài câu chuyện về giáo dục, y tế, nhà ở.
"Nhưng thực tế đã có nhiều giải pháp hỗ trợ, đồng hành với gia đình trẻ trong xây dựng gia đình, nuôi dạy con cái", ông Trung trấn an các bạn trẻ.
Thạc sĩ Nguyễn Hồng Ân cho biết một số nghiên cứu tại Việt Nam cho thấy mặc dù phần lớn người dân mong muốn có trung bình hai con song lại không đủ nguồn lực tài chính nuôi dạy như kỳ vọng.
Nghiên cứu với 11.715 người (giai đoạn 2011-2014) cho thấy các yếu tố như tuổi của vợ chồng, trình độ học vấn, chỉ số tài sản và tuổi kết hôn lần đầu ảnh hưởng đến ý định sinh con.
Cạnh đó tuổi tác, đặc điểm kinh tế - xã hội và sinh học, mức độ tiếp cận hệ thống y tế địa phương cùng môi trường sống sạch và an toàn cũng là những yếu tố thiết yếu liên quan đến sinh sản.
"Sự chuyển biến phức tạp trong cách nhìn nhận giá trị của hôn nhân và con cái cho thấy các chuẩn mực và cấu trúc xã hội đang trong quá trình chuyển đổi", thạc sĩ Ân nói.
Mong muốn Đoàn đồng hành
Tại diễn đàn, có những đề xuất rằng tổ chức Đoàn thanh niên cần đồng hành, xây dựng môi trường như các câu lạc bộ: Tiền hôn nhân, Gia đình trẻ hạnh phúc, Thanh niên công nhân nuôi con khỏe - dạy con ngoan... tại các khu dân cư, khu lưu trú.
Đoàn có thể phối hợp với chính quyền, doanh nghiệp có các gói hỗ trợ tài chính, quà tặng, giảm chi phí chăm sóc giai đoạn thai kỳ, sinh nở, việc giữ trẻ...
Cũng vậy, Đoàn cần huy động quỹ xã hội hóa tặng quà, bảo hiểm, học bổng cho con các gia đình sinh đủ hai con trở lên cùng các chính sách ưu tiên tuyển dụng, giữ chân và hỗ trợ phụ nữ có con nhỏ.
Đề xuất khác còn có Đoàn phối hợp Chi cục Dân số TP tổ chức các lớp tiền hôn nhân giúp thanh niên hiểu đúng về sức khỏe sinh sản, khả năng sinh sản và tâm lý gia đình. Có thể đưa nội dung chuẩn bị làm cha mẹ trẻ hiện đại vào các chương trình truyền thông, sinh hoạt chi đoàn.
Đồng thời hình thành đội ngũ tình nguyện viên, chuyên gia tâm lý, bác sĩ, bà mẹ sẵn sàng tư vấn, đồng hành với các gia đình trẻ trong giai đoạn mang thai, sinh con và nuôi con nhỏ.
Lương thấp, 73% lao động độc thân ngại cưới, sinh con
