Nguy cơ bệnh do não mô cầu vẫn cao nếu chỉ tiêm 1 loại vaccine

Vi khuẩn não mô cầu cư trú ở vùng hầu họng của con người. Theo nghiên cứu, có từ 5 đến 25% dân số mang vi khuẩn não mô cầu nhưng không biểu hiện triệu chứng hoặc chỉ viêm mũi họng, cao hơn trong các vụ dịch.

Nguyên nhân trẻ vị thành niên dễ mắc não mô cầu?

Khi ra ngoài môi trường, vi khuẩn lây chủ yếu qua đường hô hấp, lây gián tiếp khi tiếp xúc với các vật dụng dính mầm bệnh. Theo bác sĩ Lê Thị Minh Nguyệt, Quản lý Y khoa vùng 3 miền Trung - Tây Nguyên, Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC, trẻ vị thành niên thuộc nhóm có nguy cơ cao mắc não mô cầu. Nguyên do vì thanh thiếu niên là người lành mang trùng nhiều nhất, lên đến 23,7% ở tuổi 19.

Trẻ vị thành niên có nguy cơ mắc não mô cầu cao. Ảnh: Shutterstock.

Nhóm trẻ này thường giao lưu, tiếp xúc với nhiều người, sinh hoạt ở nơi công cộng như trường học, ký túc xá, câu lạc bộ, lễ hội. Như trường hợp tại họp ban Hướng đạo thế giới năm 2015 ở Nhật Bản đã dẫn đến 6 trường hợp nhiễm não mô cầu nhóm W trong số những người tham dự từ 15 đến 17 tuổi đến từ Scotland và Thụy Điển.

Trẻ vị thành niên thích tham gia lễ hội, đi du lịch cũng tăng nguy cơ mắc và lây nhiễm não mô cầu. Ảnh: Shutterstock.

“Hiện giới trẻ Việt Nam có xu hướng quan hệ tình dục ngày càng sớm, hoặc thường có hành vi thân mật như ôm hôn, tiếp xúc gần”, bác sĩ Nguyệt chia sẻ. Theo kết quả khảo sát hành vi sức khỏe học sinh toàn cầu tại Việt Nam năm 2019 của Bộ Y tế và WHO, tỷ lệ học sinh quan hệ tình dục trước 14 tuổi tăng gấp đôi so với năm 2013.

Trong khi đó, nhiều cha mẹ cho rằng, con ở tuổi “bẻ gảy sừng trâu” sẽ ít có nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm, trong đó có não mô cầu. Nhiều người còn có suy nghĩ, con đã được tiêm

Tiêm vaccine là cách giúp trẻ vị thành niên phòng ngừa mắc não mô cầu hiệu quả. Ảnh: Shutterstock.

Căn bệnh ám ảnh trẻ vị thành niên

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Mỹ, trong các đối tượng mắc não mô cầu, trẻ vị thành niên và người trẻ từ 16 đến 23 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất.

Tại Việt Nam, thanh thiếu niên và người trưởng thành chiếm 60% số ca não mô cầu được báo cáo. Vì vậy, căn bệnh này nằm trong 6 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có tỷ lệ tử vong cao nhất với hàng chục ca mắc và tử vong mỗi năm.

Khi mắc não mô cầu, trẻ vị thành niên dễ tử vong, tàn tật suốt đời. Ảnh: Shutterstock.

Như thời gian qua, nước ta ghi nhận nhiều trẻ em và thanh niên mắc não mô cầu và gặp biến chứng nặng khi chưa tiêm vaccine. Mới đây nhất là trường hợp thiếu niên 17 tuổi chưa tiêm vaccine được điều trị tích cực tại Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) với biến chứng viêm cơ tim, nhồi máu não. 74 trường hợp tiếp xúc gần với bệnh nhân được theo dõi tình hình sức khỏe. Trước đó, một quân nhân 24 tuổi đã tử vong do ngừng tuần hoàn, sốc nhiễm khuẩn não mô cầu thể tối cấp.

Bác sĩ Nguyệt khuyến cáo, não mô cầu có thể tử vong trong 24 giờ, tỷ lệ đến 50%. 10-20% số người sống sót gặp phải các di chứng nặng nề như cắt cụt chi, điếc, liệt, chậm phát triển tinh thần… Song các triệu chứng bệnh như sốt, đau đầu… giống cúm nên nhiều người nhầm lẫn, dẫn đến việc điều trị muốn, tăng nguy cơ tử vong.

Cách phòng ngừa não mô cầu hiệu quả cho trẻ vị thành niên

Theo bác sĩ Nguyệt, cách phòng ngừa não mô cầu hiệu quả tiêm vaccine. Điều này được CDC Mỹ, WHO nhiều nghiên cứu trên thế giới chứng minh. Ngoài tiêm cho trẻ nhỏ, người cao tuổi, trẻ vị thành niên và người trẻ cũng cần chủng ngừa đầy đủ.

Trường hợp trẻ vị thành niên tiêm vaccine tại VNVC. Ảnh: Hữu Thuận.

Hiện Việt Nam có 3 loại vaccine phòng 5 nhóm vi khuẩn não mô cầu nguy hiểm gồm vaccine phòng nhóm A, C, Y, W-135 của Mỹ, nhóm B của Italy và nhóm B, C của Cuba. Các vaccine tiêm cho trẻ em và người lớn từ 2 tháng tuổi đến 55 tuổi. Mỗi người cần tiêm đầy đủ vaccine phòng 5 nhóm huyết thanh gây bệnh não mô cầu A, B, C, Y, W-135.

Từ khi đưa vào sử dụng, vaccine cộng hợp tứ giá A, C, Y, W-135 đã giúp giảm đến 90% số ca mắc bệnh ở nhóm thanh thiếu niên do các nhóm huyết thanh chính C, Y, W. Vì vậy, việc phòng ngừa đủ và bảo vệ rộng là việc cần thiết để phòng ngừa bệnh do não mô cầu.

Ngoài vaccine, trẻ vị thành niên cũng nên thường xuyên rửa tay, tránh hút thuốc, sử dụng chất kích thích, ngủ đủ giấc, ăn uống đủ chất dinh dưỡng để tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Khi các dấu hiệu sốt, đau đầu, nhức mỏi người… trẻ cần đi khám càng sớm càng tốt.