Lò sản xuất thuốc chụp PET/CT ở phía Nam dừng hoạt động: Bệnh nhân và bệnh viện đều bế tắc
Lò cyclotron duy nhất ở phía Nam, nơi cung ứng thuốc đồng vị phóng xạ 18F-FDG, ngừng hoạt động kéo theo các hệ thống chụp PET/CT của hàng loạt bệnh viện phải "đắp chiếu" và cơ hội chẩn đoán giai đoạn ung thư của người bệnh rơi vào bế tắc.
Sản xuất thuốc tiêm phóng xạ chứa Fluorin 18 flurodeoxy glucose (18F-FDG) sử dụng để chụp ảnh PET/CT trong chẩn đoán và theo dõi hỗ trợ điều trị ung thư tại Công ty cổ phần y học Rạng Đông (TP Thủ Đức) - Ảnh: DUYÊN PHAN
Điều đáng nói, trước đó một lò sản xuất thuốc đồng vị phóng xạ quy mô lớn theo hình thức hợp tác công - tư khác được đặt ở TP.HCM đã phải đóng cửa vì vướng cơ chế. Việc gián đoạn nguồn cung thuốc phóng xạ kéo dài dai dẳng nhiều năm nay chưa có một phương án giải quyết căn cơ.
Bệnh nhân phải chờ 6 tháng!?
Không phải đến bây giờ việc
Bác sĩ theo dõi quá trình chụp PET/CT cho bệnh nhân - Ảnh: DUYÊN PHAN
Đoạn kết buồn của một lò phóng xạ
Theo tìm hiểu của Tuổi Trẻ, ngoài lò cyclotron ở Bệnh viện Chợ Rẫy, phía Nam từng có một đơn vị sản xuất thuốc phóng xạ là Công ty cổ phần y học Rạng Đông ở Linh Xuân (TP Thủ Đức). Năm 2019, công ty này bắt đầu vận hành thử nghiệm lò sản xuất thuốc 18F-FDG tại TP.HCM với kỳ vọng chia sẻ gánh nặng với Bệnh viện Chợ Rẫy.
Dây chuyền sản xuất này đặt trong khuôn viên Trung tâm Nghiên cứu và Triển khai công nghệ bức xạ (Vinagamma, thuộc Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam). Đến năm 2022, đoàn kiểm tra của Bộ Khoa học và Công nghệ kết luận công ty hoạt động chưa phù hợp với Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Kết luận này khiến cả quá trình sản xuất phải tạm dừng "vô thời hạn".
Dù suốt hai năm sau đó, Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, Sở Y tế TP.HCM và Công ty Rạng Đông nhiều lần kiến nghị gỡ vướng nhưng mọi nỗ lực đều rơi vào im lặng. Bộ Khoa học và Công nghệ không đưa ra hướng giải quyết nào rõ ràng.
Đến cuối năm 2024, Rạng Đông buộc phải di dời toàn bộ thiết bị, bàn giao lại nhà xưởng, chính thức đóng lại cánh cửa sản xuất nguồn cung thuốc phóng xạ thứ hai tại phía Nam. Và hiện cả nước cũng chỉ còn hai cơ sở sản xuất 18F-FDG được cấp phép, đều đặt tại Hà Nội.
"Việc vận chuyển loại thuốc có thời gian bán hủy ngắn này vào TP.HCM là bất khả thi" - các chuyên gia khẳng định. Và điều này đồng nghĩa phía Nam hoàn toàn "trắng tay" về nguồn cung và cuối cùng người bệnh tiếp tục chịu thiệt.
Trao đổi với Tuổi Trẻ ngày 21-6, lãnh đạo Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam cho biết đến nay hợp đồng hợp tác khoa học kỹ thuật giữa đơn vị với Công ty cổ phần y học Rạng Đông chính thức bị "thanh lý" và công ty cũng đã di dời lò sản xuất ra khỏi khuôn viên của viện. "Hiện đang có một đơn vị xây dựng lò sản xuất, dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào cuối năm nay" - vị này nói.
Chia sẻ thêm với Tuổi Trẻ, ông Nguyễn Minh Sơn, giám đốc Công ty cổ phần y học Rạng Đông, cho hay đến năm 2022 Bộ Khoa học và Công nghệ yêu cầu dừng hoạt động do liên quan đến sử dụng tài sản công.
Trong hai năm dừng sản xuất thuốc phóng xạ, công ty vẫn phải vận hành hằng ngày để máy móc không bị hỏng hóc, mỗi tháng việc duy trì vận hành có chi phí khoảng 320 triệu đồng.
Sức nặng về chi phí duy trì, vào cuối năm 2024 công ty không thể chờ đến khi vướng mắc được giải quyết và phải rời đi với số tiền thiệt hại lên hàng tỉ đồng. Ông Sơn cũng cho hay hiện công ty đang xây dựng nhà máy sản xuất phóng xạ tại Long An, dự kiến cuối năm nay sẽ hoàn thành.
"Sau khi hoàn thành, chúng tôi sẽ phải thực hiện các thủ tục liên quan về cấp phép sản xuất phóng xạ, cấp phép trong lĩnh vực dược để cung ứng cho các bệnh viện phía Nam", ông Sơn thông tin. Trước đó, tại nhà máy sản xuất cũ công ty này cũng phải mất 4 năm mới hoàn thiện hết các thủ tục, hồ sơ, cấp số đăng ký lưu hành thuốc.
Tạm thời sử dụng các phương pháp sàng lọc khác
Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo Cục Quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế) cho hay đã nhận được thông tin về lò cyclotron sản xuất phóng xạ sử dụng trong chụp PET/CT chẩn đoán ung thư của Bệnh viện Chợ Rẫy bị gián đoạn do hỏng hóc. Bệnh viện cũng cho hay thời gian ngừng hoạt động để thay lò cyclotron mới dự kiến khoảng 6 tháng tới.
"Hiện cục đang đề nghị bệnh viện có báo cáo cụ thể về tình hình. Trước mắt, bệnh viện có thể hướng dẫn chẩn đoán bằng các phương pháp khác như chụp CT, chụp MRI...", lãnh đạo cục cho hay.
Bộ Y tế đang tìm nguồn cung thay thế nhưng không dễ dàng
Trao đổi với Tuổi Trẻ, lãnh đạo Cục Quản lý dược, Bộ Y tế cho hay các nhà máy của Rạng Đông phải đóng cửa do Bộ Khoa học và công nghệ không cho phép tiếp tục liên kết.
Theo báo cáo, công ty đang xây các nhà máy, ở TP.HCM thì phải 6 tháng nữa mới xong, còn ở Hà Nội dự kiến 1 tháng nữa xong.
"Sau đó, Bộ Y tế sẽ ưu tiên thẩm định GMP, cấp giấy đủ đăng ký kinh doanh dược, thẩm định và cấp giấy đăng ký lưu hành", vị này cho hay.
Lãnh đạo cục cũng cho hay theo quy định, lĩnh vực sản xuất thuốc phóng xạ được ưu tiên thu hút đầu tư, thẩm định và cấp giấy lưu hành nhanh. Tuy nhiên, việc thu hút chưa đạt được kết quả như kỳ vọng.
Cục cũng đã và đang làm việc với các đơn vị tìm kiếm nguồn cung thay thế, tuy vậy đây là thuốc rất đặc thù nên cũng không dễ dàng có nguồn cung thay thế.
Nhiều bệnh viện phía Nam đồng loạt ngừng chụp PET/CT, vì sao?